Za pięć dwunasta…

„Powodem, dla którego nie argumentuję w 'kategoriach społeczno-politycznych', jest to, że chcę stworzyć obraz, a nie ideologię”. Gerhard Richter

„Prawdziwie bowiem tkwi wiedza sztuki w naturze: kto umie ją stamtąd wydobyć, ten ją posiada. Jeśli zdobędziesz wiedzę sztuki, uwolni cię to od wielu błędów. […] Wynika z tego, że żaden człowiek nie może nigdy stworzyć pięknej postaci wyłącznie z własnej wyobraźni, chyba że dzięki wielokrotnemu naśladowaniu natury dobrze napełnił swój umysł”. Albrecht Dürer

„Stała, choć utajona obecność śmierci uwzniośla życie, obdarza naszą egzystencję pasją, ferworem, energią. Można powiedzieć, że to, co nie umiera, nie żyje”. Vladimir Jankélévitch

„Artyści są odkrywcami rzeczywistości”. Alexander Kluge

„Ta nauka przetrwa, która jest praktyczna albo piękna”. Robert Hołyst

„Żyjemy w świecie, gdzie absurd regularnie staje się rzeczywistością”. Thomas Homer-Dixon

„Heroizm jest tym czystszy i większy, im jest cichszy, im mniejszy ma rozgłos, im mniej jest zyskowny dla samego bohatera, im mniej dekoracyjny”. Victor Klemperer

„Jest rzeczą równie rozsądną ukazać jakiś rodzaj uwięzienia przez inny, jak ukazać coś, co istnieje rzeczywiście, przez coś innego, co nie istnieje”. Daniel Defoe

„Istnieją różne rodzaje poczucia humoru, może mieć on charakter ostrzejszy lub bardziej wyrozumiały. Prawdziwy humor, który łączy w sobie elementy życzliwości wobec świata, rani tylko tych, którzy poczucia humoru nie mają, nadętych pyszałków. Nie powinniśmy oczywiście żartować z tych, którzy mają gorzej, ale człowiek mający poczucie humoru ma również zwykle poczucie dobra i nie będzie żartować z kogoś, komu jest źle, bo to jest po prostu niemoralne. Jeśli szydzimy, to sami sobie wystawiamy świadectwo”. Bohdan Dziemidok

„O ciebie chodzi, gdy płonie dom sąsiada”. Horacy

„Piękno rozumu polega na tym, że można się nim posłużyć w celu zrozumienia jego własnych usterek”. Steven Pinker

„Nikt nie jest bardziej konserwatywny niż wyznawca awangardy”. Georges Braque

„W swym pierwotnym założeniu fragment jest formą subwersji, sprzeciwem wobec całości, bez względu na to, czy owa całość nosi nazwę jedni, Transcendencji, totalitaryzmu lub systemu i może być wyrazem bądź to ostentacyjnej manifestacji wolności, bądź też klęski, nostalgii i bezsilności kreacyjnej. Dopiero w drugiej fazie staje się metonimią pokawałkowanego świata współczesnego. W pierwszym wypadku fragment jest destrukcją konstruktywną, buntem przeciw porządkowi klasycznemu w imię nowego ładu i zbiega się pod tym względem z rozmaitymi utopiami modernistycznymi, w drugim jest wynikiem schyłku nowoczesności odsłaniającej liczne aporie, które zwykło się podciągać pod wspólną nazwę postmodernizmu”. Maria Delaperrière

„W każdej epoce trzeba od nowa starać się wydrzeć tradycję konformizmowi, który pragnie nad nią zapanować”. Walter Benjamin

„Domy kultury to miejsca, w których ludzie spotykają się po to, by spotkać to, co w ludziach najlepsze”. André Malraux

„Łatwiej uwierzyć w to, co widzisz, niż w to, co słyszysz”. Albrecht Dürer

„Każda jednostka jest zarazem beneficjentem i ofiarą tradycji językowej, w jakiej się rodzi – beneficjentem o tyle, o ile język otwiera jej dostęp do nagromadzonych zapisów doświadczeń innych ludzi, ofiarą o tyle, o ile utwierdza ją w przekonaniu, że zredukowana świadomość jest jedyną świadomością – i zniekształca jej poczucie rzeczywistości, tak iż jest aż nazbyt skłonna brać swe koncepcje za dane, swe słowa za rzeczywiste zjawiska”. Aldous Huxley

„Bezmyślność to choroba duszy. Występuje w dwóch postaciach: manii i niewiedzy”. Platon

„Kompozytor (Frank Zappa) to facet, który krąży wokół, narzucając swoją wolę niczego niepodejrzewającym cząsteczkom powietrza, często z pomocą niczego niepodejrzewających muzyków”. Randy Barnett

„Sprzedają ci tysiące zieleni, zieleni szmaragdowych i zieleni kadmowych, które lubisz, ale tej konkretnej zieleni, nigdy”. Pablo Picasso

„Religia dzieli ludzi, logika ich łączy”. Alfred Tarski

„Logika jest moralnością myśli i języka”. Jan Łukasiewicz

„Nie mam autorytetów i nie lubię autorytetów. Wydaje mi się, że w stosunkach międzyludzkich wystarczy wzajemny szacunek, to Kantowskie poszanowanie godności”. Barbara Skarga

„Istotą sztuki jest życie spotęgowane i najbardziej ludzkie. Ten tylko kocha twórczo sztukę, czyja miłość dla niej jest miłością dla człowieka i zawartych w nim możliwości i bogactw. Nie można wywalczyć dla sztuki żadnych praw, jeżeli się nie wywalczy dla ludzi możliwości bycia ludźmi w jak najwyższym, i najpełniejszym znaczeniu. Walka o sztukę to – walka o prawa ludzkie, o treść życia ludzkiego, o człowieczeństwo”. Stanisław Brzozowski

„Istotą rzeczywistości jest sens. Co nie ma sensu, nie jest dla nas rzeczywiste. Każdy fragment rzeczywistości żyje dzięki temu, że ma udział w jakimś sensie uniwersalnym. Stare kosmogonie wyrażały to sentencją, że na początku było słowo. Nienazwane nie istnieje dla nas. Nazwać coś – znaczy włączyć to w jakiś sens uniwersalny. Izolowane, mozaikowe słowo jest wytworem późnym, jest już rezultatem techniki. Pierwotne słowo było majaczeniem, krążącym dookoła sensu światła, było wielką uniwersalną całością. Słowo w potocznym dzisiejszym znaczeniu jest już tylko fragmentem, rudymentem jakiejś dawnej wszechobejmującej, integralnej mitologii. Dlatego jest w nim dążność do odrastania, do regeneracji, do uzupełniania się w pełny sens. Życie słowa polega na tym, że napina się ono, pręży do tysięcy połączeń, jak poćwiartowane ciało węża z legendy, którego kawałki szukają się wzajemnie w ciemności”. Bruno Schulz

„Początkowo nasze horyzonty ograniczały się do sfery prywatnej i podobnie jak wszystkie ssaki postrzegaliśmy świat z punktu widzenia jednostki. Z czasem jednak człowiek zaczął odczuwać przynależność do większych zbiorowości i objął empatią rodzinę, wspólnotę religijną i narodową. Jestem przekonany, że w przyszłości ten proces pójdzie dalej, że będziemy odczuwać głęboką więź z całą biosferą i mieć większą świadomość konsekwencji naszego stylu życia”. Jeremy Rifkin

„Artysta musi być bezwzględnie szczery, To co czuje i jak czuje w pewnej chwili, w której w jego umyśle powstaje obraz – to musi on wypowiedzieć bez żadnych zastrzeżeń, żadnych zboczeń, z całą żywiołową bezwzględnością – cynicznie i naiwnie, jak mówił Nietzche”. Stanisław Witkiewicz

„Artyści są gotowi cierpieć za sztukę, czemu tak niewielu jest gotowych na to, by nauczyć się rysować”. Banksy

„Nigdy nie chodziłem do szkoły filmowej – chodziłem do kina”. Quentin Tarantino

„Dla mnie natchnienie – to pokonane lenistwo. W tej definicji równie ważnym składnikiem jest lenistwo, co zwycięstwo nad lenistwem”. Julian Przyboś

„Sztuka tkwi w przyrodzie, kto ją z niej wydrzeć zdoła to ją ma”. Albrecht Dürer

„Kiedy wydaje się nam, że dokonujemy destrukcji, że w najbardziej dzikiej formie przeprowadzamy dekonstrukcję, jesteśmy już w trakcie budowania nowej jedności, którą także przyjdzie zburzyć”. Jacques Derrida

„Jesteś swoim jedynym mistrzem, któż jeszcze mógłby nim być?” Budda

„Malarz, który nie jest wszechstronny, nie zasługuje na pochwałę”. Leonardo da Vinci

„Od wczesnych lat zajmowałem się wieloma dziedzinami sztuk – malarstwem, rzeźbą, architekturą, poezją, muzyką, i dzięki temu właśnie zrozumiałem, że 'zabudowujemy' naszą intencją tylko część świata, podczas gdy większa jego część, ta pusta, zabudowuje się sama. W sztuce korzystamy z obu tych części. Pomogły mi w uświadomieniu sobie tego filozofie: śródziemnomorska, hinduska, chińska”. Jan Berdyszak

„W każdym akcie patrzenia istnieje oczekiwanie na znaczenie tego, co widzimy”. John Berger

„Wolę zimę i jesień, kiedy czujesz szkielet pejzażu – jego samotność – śmiertelne odczuwanie zimy. Coś czeka pod spodem – cała historia niepokazana”. Andrew Wyeth

„W obrazie abstrakcyjnym znika wprawdzie widzialna rzeczywistość, ale nie interpretacja widzialnej rzeczywistości; przeciwnie, jedynie interpretacja staje się tym, co widzialne”. Gottfried Boehm

„W malarstwie musisz coś zniszczyć, aby coś zdobyć. Musisz poświęcić to, z czego nie jesteś zadowolony, aby uzyskać coś lepszego”. Graham Sutherland

„Historia obrazów nie może być historią artystów – a historia sztuki zbyt często tak się właśnie tworzy. Nie może też zadowalać się rozwiązaniami ikonograficznymi, ponieważ społeczne, religijne i estetyczne znaczenie i geniusz obrazu mogą oddalać się od tworzenia form i podsuwać spojrzeniu misterium form zniekształconych, które jest śladem wydarzeń, znaków losu, o których marzą ludzie”. Georges Didi-Huberman

„Sztuka to coś innego aniżeli tylko ekspresja, sztuka to raczej tworzenie, nadawanie form i urzeczywistnianie zdolności do uniwersalizacji. Demokratyczny wymiar estetyki pozwala jej zatem przekroczyć tradycyjny model konsensusu, tworząc miejsce dla aktywnej pracy nad redefinicją i transformacją widzialności. Sztuka uczestniczy więc w pewnego rodzaju demontażu ustalonych porządków i aktywnie wpływa na rzeczywiste sposoby bycia i przeżywania codzienności”. Jacques Ranciére

„Malarstwo nie powiela świata, lecz ukazuje go w nowym świetle”. Jean-Jacques Wunenburger

„Sztuka nie odtwarza tego, co widzialne. Ona czyni widzialnym”. Paul Klee

„Piękno, choćby napotkane niespodzianie, jest czymś w rodzaju rękojmi, iż w całym zamęcie rzeczywistości – ze wszystkimi jej niedoskonałościami i złem, we wszystkich jej opacznościach i jednostronnościach oraz fatalnych powikłaniach – to, co prawdziwe, nie leży w niedostępnej dali, ale wychodzi nam na spotkanie. Ontologiczną funkcją piękna jest usuwanie przepaści między ideałem a rzeczywistością”. Hans Georg Gadamer

„Pamięć i zapomnienie są współzależne, niezbędne do pełnego używania czasu”. Marc Augé

„To, co było, jest tym, co będzie, a to, co się stało, jest tym, co znowu się stanie: więc nic zgoła nowego nie ma pod słońcem”. Księga Koheleta (1,9)

„Ja absolutnie nie umiem rysować”. Maurits Cornelis Escher

„Postacie ludzi są jedyną rzeczą, którą zawsze malowałam. Interesuję się ludzką potrzebą i pragnieniem posiadania swojego wizerunku. Jestem zafascynowana ludzkim narcyzmem i obsesją ciała”. Cecily Brown

„Tutaj trafiają ludzie, których interesują marginesy mapy”. Stefan Pashov (filozof i operator wózka widłowego w bazie naukowej Mc Murdo na Antarktydzie)

„To jest bardzo niespektakularne zajęcie (malarstwo), pracochłonne i myślę, że podobne do pracy pisarza. Każdego dnia starasz się zrobić choć trochę i masz nadzieję utrzymać to wszystko w centrum uwagi. (...) Tak naprawdę nie czuję się inaczej niż 10, 20 lub 30 lat temu. Ja po prostu żyję. Prowadzę bardzo miłe mieszczańskie i konwencjonalne życie”. Alex Colville

„Bóg jest w detalach”. Ludwig Mies van der Rohe

„Człowiek potyka się nie o góry, lecz o kretowiska”. Konfucjusz

„Zawsze piękniejszą odpowiedź dostanie ten, kto zada piękniejsze pytanie”. Edward Estlin Cummings

„W szkole artystycznej masz ten niesamowity napęd, który zawdzięczasz innym artystom pracującym wokół ciebie. Ta energia była pierwszą rzeczą, za którą tęskniłem po opuszczeniu szkoły”. Peter Doig

„Postrzegam pewien dysonans: świat jest absolutnie obojętny wobec mnie, natomiast ja jestem w niego zapatrzony. Z tego, co z niego odbieram za pomocą zmysłów, usiłuję wydostać jakiś sens. Zmysł obserwacji, wsłuchiwania w ten obojętny świat wydaje mi się powinnością, którą trzeba pielęgnować i przekładać na obraz”. Jarosław Modzelewski

„Penderecki zakończył Tren czymś, co nazywam ścianą białego hałasu. To był dla mnie punkt wyjścia. Potraktowałem go jak trójwymiarową bryłę, w której będzie można wyrzeźbić jakieś kształty”. Jonny Greenwood

„W mojej rodzinie istnieje jakaś presja, żeby być kreatywnym, takie przekonanie, że życie bez kreatywności jest zmarnowane. W niektórych rodzinach to są pieniądze, reputacja, poważanie lub sukces. W mojej rodzinie ceni się kreatywność”. Lhasa de Sela

„Życie zmusza mnie do robienia czegoś, więc maluję”. René Magritte

„Im dłużej patrzysz na przedmiot, tym bardziej staje się on abstrakcyjny i, o ironio, bardziej realny”. Lucian Freud

„Rysunek nie jest formą, ale sposobem widzenia formy”. Edgar Degas

„Dobry artysta ma mniej czasu niż pomysłów”. Martin Kippenberger

„Nie obawiaj się doskonałości, bo nigdy jej nie osiągniesz”. Salvador Dali

„Jest ogromna różnica pomiędzy widzeniem czegoś bez ołówka w ręce, a widzeniem podczas rysowania. Inaczej mówiąc, widzimy dwie różne rzeczy. Przedmiot, do którego przywykły nasze oczy, staje się zupełnie inny, kiedy chcemy go narysować: spostrzegamy, że nie znaliśmy go, że nigdy nie widzieliśmy go naprawdę”. Paul Valéry

„Być artystą to wierzyć w życie”. Henry Moore

„W wolnym społeczeństwie sztuka nie jest bronią... Artyści nie są inżynierami duszy”. John F. Kennedy

„Kolor jest moją permanentną obsesją, radością i cierpieniem”. Claude Monet

„Dobre obrazy atakują tak zwane fakty z nieznanego punktu widzenia. Muszą wyglądać prawdziwie i w jakiś sposób być stale odstraszające, niepokojące, niespokojne i pokraczne ”. Frank Auerbach

„Posuwam się bardzo powoli, natura bowiem ukazuje mi się w kształcie bardzo złożonym, a nie ma zaś końca postępom”. Paul Cézanne

„Nie wiemy czym jest życie”. Antoni Kępiński

„Awangarda naśladuje procesy sztuki, kicz naśladuje jej skutki”. Clement Greenberg

„Malarstwo jest najbardziej magicznym z mediów. Za każdym razem, kiedy idę do muzeum i widzę jak ktoś inaczej wyobraził przestrzeń, jak pobrudził kolorem płaską powierzchnię, aby stworzyć przestrzeń, której nie ma, lub sprawił, że myślisz o doświadczeniu życiowym, czuję tę naprawdę niesamowitą transcendencję”. Chuck Close

„Zastanawiając się nad swoimi pracami, dochodzę czasem do wniosku, że są to prace dla kogoś, kto jeszcze o czymś nie wie”. Paweł Susid

„Oto dlaczego świat dzisiaj się rozpieprza, ponieważ ludzie skupiają się za bardzo na tym, co widzą, a nie na tym, co czują”. Jimi Hendrix

„Lubię pracować. Moi przyjaciele wkurzają się, że rezygnuję z kolacji i wszystkich tego rodzaju rzeczy, ale ja lubię być w mojej pracowni”. Jenny Saville

„Lustro, nade wszystko – lustro jest naszym nauczycielem”. Leonardo da Vinci

„Ja nigdy nie maluję portretu z fotografii, bo fotografia nie daje wystarczających informacji na temat tego, co portretowana osoba czuje”. Francesco Clemente

„Prostota jest szczytem wyrafinowania. Uczynienie czegoś prostym wymaga wiele ciężkiej pracy. Potrzeba w tym celu autentycznego zrozumienia podstawowych problemów i znalezienia dla nich zgrabnych rozwiązań. (...) Prostota to nie tylko cecha wizualna. To nie tylko minimalizm czy brak nadmiaru elementów. Prostota wymaga przedarcia się w głąb złożoności. (...) Aby wyeliminować zbędne elementy, trzeba dogłębnie zrozumieć istotę danego produktu”. Steve Jobs

„W sztuce wart tylko stimmung. Może się mylę. Precz ze starą klasyfikacją na rodzaje – wyższość jednych nad drugimi, ale przyjdzie nowa i musi być klasyfikacja. Stimmung to jest robienie obrazu z uczucia i pamięci, to co innego niż urządzanie sobie natury w mieszkaniu lub choćby na polu. Kto ma więcej pamięci artystycznej, ten większy artysta. Ja po prostu doznaję obrzydzenia na widok obrazów, w których malarz mógł wszystko wystudiować spokojnie. Kto robi stimmung, ten prawdziwie nosi się ze swoim obrazem”. Aleksander Gierymski

„Sztuka jest dla mnie do tego stopnia intymną sprawą, że wprost nienawidzę wywiadów, wszelkiej werbalnej konkretyzacji wymuszonej zewnętrzną sytuacją. Ulegam emocjom i zamiast odpowiedzi czynię odsłonę mojego niedookreślonego życia wewnętrznego. Ale z drugiej strony myślę, że to właśnie powinno być cenne, bowiem jest to ważna motywacja, która może świadczyć o mojej wiarygodności. Mówiąc inaczej: to, co robię, nie wypływa z samej chęci – ja to muszę robić. Muszę w takim zwierzęcym sensie. Inaczej zwariowałabym”. Zofia Kulik

„Sztuka musi pochodzić z wewnątrz. Inaczej nie byłaby sztuką. Oto jest ta minimalna dawka fundamentalizmu, na którą sobie pozwalam. (...) W malarstwie najważniejsze jest dla mnie, by nie było ono traktowane wyłącznie jako środek do celu. Interesuje mnie tylko taka twórczość, która przychodzi na świat niby zjawisko ze sfery natury. Coś, co ma w sobie niemal cechy biologicznego istnienia”. Neo Rauch

„Jeżeli ja nie istnieję dla siebie, kto będzie istniał dla mnie? A jeżeli istnieję tylko dla siebie, to czym jestem? A jeśli nie teraz, to kiedy?”. Hillel

„Dotrzeć do ślepego punktu jednostkowości można jedynie w pojedynkę”. Jean Baudrillard

„W sztuce, tylko gdy ma się samemu wątpliwości, można komuś pomóc (dotyczy kształcenia młodzieży). Starać się zrozumieć młodych, o ile to w ogóle jest możliwe. Robić jednak wysiłki w tym kierunku. Pomagamy im i sobie, uczymy się wszyscy”. Józef Flieger

„Kiedy fotografuję, posługuję się jednak językiem jako formą, a nie jako prawdą. (…) Istnieje tysiąc sposobów na wyrażenie tej samej idei, lecz jeśli nie znajdzie się idealna zbieżność pomiędzy formą a ideą, kończy się na niczym. Ów stosunek do języka jako formy, jako uwodzenia, owo punctum, jak by to ujął Roland Barthes, coraz trudniej jest odnaleźć”. Jean Baudrillard

„Nie ma doskonałego piękna bez pewnej niezwykłości w proporcjach”. Francis Bacon (filozof)

„Degas nie uznawał dyskusji, gdy szło o Ingres`a. Komuś, kto powiedział, że postaci Ingres`a są z cynku, odparł: «Możliwe!... Ale w takim razie cynkownik z niego genialny”. Paul Valéry

„Zanim zaśpiewa się jakieś zdanie, trzeba je umieć szczerze wypowiedzieć. (...) Śpiew jest pracą nad emocjami”. Philippe Jaroussky

„Przychodzą mi na myśl mityczne cuda świata, wiszące ogrody Babilonu i wieża Babel. Można skonstatować, że zbiorowa wola pochodzi z tego, co ma rezonans na poziomie indywidualnym i stało się mityczne. Traktuję to jako model sposobu myślenia”. Anish Kapoor

„Sztuka to przede wszystkim obsesja życia”. Francis Bacon

„Wielka sztuka jest zewnętrznym wyrazem życia wewnętrznego artysty, które kształtuje jego osobistą wizję świata”. Edward Hopper

„Nigdy nie chciałem uchwycić i zatrzymać rzeczywistości w obrazie (...), ale chciałem namalować wygląd rzeczywistości”. Gerhard Richter

„Wierzę w ten anachronizm, jakim jest malarstwo. To tutaj czas, z metafizycznego punktu widzenia, ponownie staje się czymś zupełnie innym”. Luc Tuymans

„Jeżeli chodzi o łączenie sztuki i projektów społecznych, moim zdaniem, to jest najważniejsze. (...) Nie chodzi tylko o to, jak sztuka może zmienić ludzi, ale czy w ogóle może”. Vik Muniz

„Rzeczywistość zmysłowa musi się rozstąpić, uchylić, aby było można wejrzeć w świat formy”. Wiesław Juszczak

„Myślę, że idea dzieła 'ukończonego' jest fikcją. Wydaje mi się, że człowiek przez całe życie pracuje nad jednym obrazem, nad jedną rzeźbą. Pytanie kiedy się zatrzymać, należy do sfery moralnej”. Barnett Newman

„Wrażliwość artysty pozwala na nieustanne wychwytywanie różnych form alienacji i wyobcowania. W tym sensie artyści mogą być aktywnym czynnikiem procesu demokratyzacji”. Krzysztof Wodiczko

„Mistrzem jest ten, kto pewnej ilości swoich bliźnich pomógł wyjść z honorem z opresji życia na ziemi”. Henryk Elzenberg

„Zgodnie z ujęciem agonistycznym, sztuka krytyczna to taka, która wznieca niezgodę, wydobywając na światło dzienne to, co dominujący konsensus próbuje zaciemnić i zatrzeć. Chodzi o oddanie głosu wszystkim uciszanym w ramach istniejącej hegemonii, wydobycie wielości praktyk i doświadczeń, które stanowią tkankę danego społeczeństwa, wraz z konfliktami, jakie za sobą pociągają”. Chantal Mouffe

„Nie chcę, żeby sztuka śniła dalej te sny o autonomii. Wolałbym, żeby była świadomie uwikłana w politykę, w religię, w naukę, itd.” Artur Żmijewski

„Budda zapytał Śariputrę: »Czy wierzysz we mnie?« Śariputra odpowiedział: »Nie«. Ale Budda pochwalił go za to. Był ulubionym uczniem, ponieważ nie wierzył w Buddę, a tylko szanował go jako drugiego, choć bardziej oświeconego człowieka”. Tomasz Merton

„Wydaje mi się zawsze, że poezja jest straszniejsza od malarstwa, choć malarstwo jest bardziej brudne i bardziej kłopotliwe. Malarz w końcu nic nie mówi, milczy, a ja to wolę”. Vincent van Gogh

„Moda jest dla nas taką samą sztuką jak muzyka. Kiedy budzisz się rano i decydujesz, co na siebie włożyć, to podejmujesz pierwszą tego dnia decyzję artystyczną”. CocoRosie

„Nie chodzi wcale o ucieczkę przed światem, trzeba w nim żyć. Ale nie można pozwolić mu się formować, nie można zgodzić się na konformizm. To podmiot, zgodnie z nakazem wiary, powinien zostać przemieniony, a nie świat”. Alain Badiou

„Studium natury jest nieskończone. Im głębiej zapuszczamy się w obserwację barw i kształtów występujących w naturze, tym więcej wzbogacamy nasz umysł i tym więcej odkrywamy zjawisk nowych i zajmujących. Ale właśnie dlatego jest to praca hamująca w najwyższym stopniu twórczość artystyczną”. Leon Chwistek

„Nie ma takiego dokumentu kultury, który nie byłby zarazem dokumentem barbarzyństwa. I jak on sam nie jest wolny od barbarzyństwa, tak nie jest też wolny od niego proces przekazu, w toku którego przechodzi on z jednych rąk w drugie”. Walter Benjamin

„Nie korzystam z przypadku, bo nie wierzę w przypadek”. Jackson Pollock

„Jeżeli istnieje coś, co odnosi się do wszystkich elementów, które powinny charakteryzować artystę: jak innowacyjność, kreatywność, spontaniczność, wydajność, twórczość sama z siebie, to jest to kartofel. Jak on, leżąc w ciemnej piwnicy zaczyna zupełnie spontanicznie kiełkować, w bezgranicznej kreatywności odnawia się o coraz to nowe kiełki, chowa się cały za swoim dziełem, już wkrótce znika za swoimi pędami, tworząc najcudowniejsze formy! I co za kolory! Ten prawie drżący zmarznięty fiolet czubków kiełków, ta bezprzestrzennie wyblakła biel pędów, migocąca niekiedy ziemiście bolesną zielenią, a potem bezczasowo matczyny, pomarszczony brąz samopochłaniającej się bulwy. To wszystko, co publiczność zawsze obiecuje sobie po artyście i czemu on nie jest w stanie sprostać – w kartoflu znajduje się w nadmiernym bogactwie”. Sigmar Polke

„W dzisiejszym świecie problemem nie jest zajęcie stanowiska w jakiejś sprawie, problemem jest sprowokowanie publicznej debaty na jakiś temat. Dla wywołania takiej debaty niezbędne jest wsparcie ze strony dziennikarzy i mediów, (...) [które są] dzisiaj najpotężniejszą siłą, rodzajem filtru ustawionego pomiędzy intelektualistami a opinią publiczną. (...) Pięć minut w telewizji znaczy dziś więcej niż manifestacja 500 tysięcy osób, której w telewizji nie pokazano”. Hans Haacke

„Uważam, że dzieło sztuki jest strukturą otwartą. W mniejszym stopniu ważna jest intencja artysty, w znacznie większym jego znaczenia nadawane przez kontekst i recepcję. Dzieło, które opuszcza pracownię, zaczyna żyć własnym życiem i artysta może je jedynie komentować, ale to już jest jeden z komentarzy”. Piotr Piotrowski

„Najważniejszym estetykiem jest dla mnie Schiller. (...) To, co rozegrało się po Schillerze, jest niewiarygodną mieszanką, ponieważ wtedy estetyka została połączona z pojęciem piękna. Pojęcie to występuje także u Schillera, lecz w całkiem starej, antycznej konstelacji piękna, prawdy i dobra. A więc pojęć moralnych. Piękno zahacza wtedy o piękno moralne, dobro społeczne. I nagle pojawia się pojęcie piękna, które zależy od gustu i tak dalej. Brzydkie i piękne rozpatruje się dualistycznie. Lecz to, co jest brzydkie, może być bardzo ważne od strony estetycznej. W sensie prawdziwych wartości antropologicznych. Współcześnie istnieje mieszanina tych pojęć, które są także nacechowane ideologicznie: estetyka marksistowska, estetyka kapitalistyczna itd. Dla mnie estetyka = człowiek. Problem estetyki jest problemem człowieka. Wszystko inne to problemy formy”. Joseph Beuys

„Człowiek uczony w sztuce może wskazać przyczynę, dlaczego jedna forma jest piękniejsza niż inna”. Albrecht Dürer

„Ta cała obsesja z dopasowywaniem budynków do kontekstu irytuje mnie. Przecież kontekst miast cały czas się zmienia. Gdyby chcieć wszystko doskonale dopasować do otoczenia, nie powstałby ani jeden oryginalny budynek. Wszystkie byłyby podobne. Takie postępowanie w prostej drodze prowadzi do stagnacji miasta”. Zaha Hadid

„To ważne, by zdać sobie sprawę z tego, że każde miejsce jest sceną, która się przeobraża, jednocześnie zaś geograficzną i historyczną kontynuacją. Wolę projekty, które łączą się z ideą modyfikacji, a nie odchodzą całkowicie od kontekstu. Moja postawa nie jest skromna. Zawsze chcę, żeby projekt cechował się prostotą, delikatnością, głębią, ale jednocześnie, żeby pozostał w nim duch miejsca, pragnień ludzkich, miasta, krajobrazu, budynków, które powstały wcześniej”. Jean Nouvel

„Jest prawda interpretacji i stabilność dzieł sztuki, które zupełnie nie są relatywne”. Arthur C. Danto

„Zawsze szukałem pereł w błocie. Odkrycie piękna jest tym, czego pragnie każdy artysta. I nie chodzi o fotografię mody, gdzie jest to oczywiste – masz piękną twarz i mówisz, że jest piękna. Tak jest najłatwiej. Zadaniem artysty jest odszukanie piękna w niezwykłych miejscach. Wkroczyć prosto do filmowej stolicy USA, ominąć Hollywood, pójść w dół miasta...”. Bono

„Żadnych »wizerunków rzeczywistości« – żadnych ideowych wyobrażeń – tylko pustynia! Ale pustynia jest wypełniona duchem bezprzedmiotowego odczucia, które przenika wszystko”. Kazimierz Malewicz

„Nie trzeba domagać się tego, byśmy patrzyli własnymi oczyma, lecz raczej, byśmy pod presją przesądów nie odrzucali tego, co widzimy”. Edmund Husserl

„Sztuka sięga tak daleko i tak głęboko jak miłość”. Andrew Wyeth

„Uprawiam epikę wizualną, to znaczy szeroki strumień opowiadania, ale nie na zasadzie opowiadania opartego o linearną narrację, gdzie jedna sekwencja następuje po drugiej, ale buduję coś, co przypomina bardziej mapę, na której zderzam ze sobą różne fakty wizualne”. Zofia Kulik

„Nie interesuje mnie osobowość malarza, którą wyraża na płótnie, czy jego oryginalność. Wszystko to nic dla mnie nie znaczy. Interesuje mnie tylko co odkrył w świecie widzialnym wokół siebie i czy jest w stanie mi to przekazać. To znaczy, że dzieło sztuki nie ma wartości samo w sobie, tylko wartość idei w nim przekazanej”. Piotr Potworowski

„Pragnąłem robić kino, które – jak i malarstwo – nie byłoby ilustracją powstałego wcześniej tekstu, które nie byłoby podporządkowane aktorom ani intrydze, które nie byłoby także narzędziem służącym emocjonalnemu katharsis. (...) Chciałem realizować kino idei – nie fabuły – i spróbować posłużyć się tą samą estetyką, która rządzi malarstwem, która zwraca uwagę przede wszystkim na formalne reguły budowy, kompozycji i kadrowania”. Peter Greenaway

„Sztuka bierze się z naszych potwornych porażek i strasznych potrzeb. Pokazuje ona trudności w odnalezieniu własnej tożsamości, ponieważ jest się osobą pogardzaną. Wszędzie na świecie panuje pogarda i potrzeba akceptacji. To nie dostarcza satysfakcji. Sztuka jest możliwością poznania samego siebie”. Louise Bourgeois

„Pewnego dnia udało mi się namalować coś naprawdę boskiego...”. Leonardo da Vinci (notatka po namalowaniu Giocondy)

„W przypadku każdego artysty już we wczesnych pracach zawsze widać zarodek późnej twórczości. Jądrem, wokół którego umysł artysty tworzy prace, jest on sam. Jego ego, osobowość czy, jak by to nazwać, w niewielkim stopniu zmienia się od narodzin do śmierci. Tym kim był kiedyś, z niewielkimi zmianami zawsze będzie. Moda na style lub jakiś temat zmieniają go w niewielkim stopniu albo wcale”. Edward Hopper

„Byłem pięć lat na Akademii. Na drugim roku wpadła mi w ręce pożyczona od kogoś czaszka. Chciałem ją koniecznie namalować, do tego stopnia, że przestałem chodzić na Akademię. Całą zimę przesiedziałem w pokoju hotelowym malując czaszkę, chcąc ją uchwycić tak precyzyjnie, jak tylko możliwe. (...) próbowałem znaleźć miejsce, w którym zaczyna się ząb (...) przy samym nosie, wyznaczyć linię zęba w najprecyzyjniejszy sposób, w całym jej przebiegu... Było to ponad moje siły, w ten sposób namalować całą czaszkę, więc musiałem ograniczyć się do dolnej części, to znaczy ust, nosa, no i może jeszcze oczodołów, ale nic ponadto... Jeszcze dziś żałuję, że nie wytrwałem do końca”. Alberto Giacometti

„Jeżeli sztuka ma wystarczyć, jeżeli będzie neo-religią agnostycznej kultury, jeżeli jest tylko rzuconym w ciemność zapytaniem, na które nie może być odpowiedzią, bo nie ma komu odpowiadać, jeżeli Bach, Rembrandt czy Norwid są tylko zapytaniem, a nie także odpowiedzią, nicią łączącą nas z doświadczeniem innego wymiaru, o którym nawet Proust pisze w swych stronach o śmierci Bergotta – sztuka jest wtedy jak wszystko w życiu, mówiąc językiem Kiriłłowa z Biesów, »diabelskim wodewilem«”. Józef Czapski

„W całkowicie uczłowieczonym świecie nasz byt w całości przechodzi w nasze dzieła”. Emmanuel Lévinas

„Ciało ludzkie jest najwrażliwszym, jedynym źródłem wszelkiej radości, wszelkiego bólu i wszelkiej prawdy, a to z powodu swej ontologicznej nędzy tak samo nieuniknionej, jak – w płaszczyźnie świadomości – zupełnie nie do przyjęcia”. Alina Szapocznikow

„Moje myślenie jest wertykalne. Jednym z jego poziomów jest faszyzm. Jednak widzę wszystkie jego warstwy. W moich obrazach snuję opowieści w taki sposób, by pokazać, co kryje się za historią. Robię dziurę i przechodzę przez nią”. Anselm Kiefer

„Żyjemy w świecie, w którym podmiot nie jest jednością, lecz jest podzielony, nie jest niepodległy, ale zależny, nie jest absolutnym początkiem, ale nieskończenie modyfikowaną funkcją”. Michel Foucault

„Pamiętaj, że malarstwo różni się od innych mediów, a szczególnie od nowych mediów. Wracamy tu oczywiście do Waltera Benjamina, dzieła sztuki w dobie reprodukcji technicznej i tak dalej. Ale w malarstwie chodzi o coś więcej, o coś szczególnego. Każde medium znane historii sztuki ma swoją specyfikę. Tę specyfikę malarstwa można postrzegać jako spóźnienie, ale ja to raczej widzę jako przedstawianie czasu w innym czasie, w czasie malowanym (painted time). A czas malowany nie ma wiele wspólnego z ideą niewczesności (belatedness), a bardziej z obrazem kognitywnym. Pracuję w czasie, z czasem i poprzez czas. Robienie tych wszystkich porównań między różnymi mediami jest dla mnie nieporozumieniem, ponieważ nie mają one ze sobą dosłownie nic wspólnego”. Luc Tuymans

„Przestrzeń, odległości, pejzaż, rośliny, kamienie, kości – wszystko to oddziałuje na mnie i daje mi nowe pomysły”. Henry Moore

„W skłonności nowej sztuki do tego, co wstrętne i fizycznie odrażające, któremu apologeci istniejącej rzeczywistości nie potrafią przeciwstawić silniejszego argumentu niż ten, że istniejąca rzeczywistość jest już dostatecznie brzydka i dlatego zobowiązuje sztukę do niezmąconego piękna, przebija krytycznie motyw materialistyczny: sztuka (...) swymi autonomicznymi postaciami oskarża panowanie i świadczy na korzyść tego, co panowanie wypiera i neguje.” Theodor Adorno

„Sztuka jako spontaniczna wypowiedź życia stawia zadania etyce – nie przeciwnie. Gdyby sztuka miała tylko potwierdzać, co skądinąd już zostało ustalone – byłaby niepotrzebna. Jej rolą jest być sondą zapuszczoną w bezimienne. Artysta jest aparatem rejestrującym procesy w głębi, gdzie tworzy się wartość”. Bruno Schulz

„Nie znamy rzeczywistości samej w sobie, nie znamy bezwzględnego, danego nam jako wzór, dobra ani piękna. Prawda, dobro, piękno, są dla nas nie rzeczami, lecz zadaniami, nad dopełnieniem których mamy pracować. Stąd żadne prawidło, żadna norma uchodzić nie mogą za dane nam ostatecznie”. Stanisław Brzozowski

„Upieram się przy sztuce rozumianej jako sposób myślenia”. Dan Flavin

„Każdy moment zawiera całą rzeczywistość i jest w sobie kompletny”. Dōgen

„Nie ma czegoś takiego jak pusta przestrzeń lub pusty czas, zawsze jest coś do zobaczenia, coś do usłyszenia”. John Cage

„Sztuka niezmiernie mnie interesuje, ale prawda nieskończenie bardziej”. Alberto Giacometti

„Nic nie jest bardziej abstrakcyjne niż rzeczywistość”. Giorgio Morandi

„Asymetria etyczna jest tam, gdzie samego siebie można zobaczyć jako nierównego drugiemu człowiekowi i gdzie jest się zmuszonym do skupienia na innym, a nie na sobie. Asymetria etyczna utrzymuje przy życiu symetrię polityczną, w której wszyscy jesteśmy równi. To, czego potrzebuje demokracja, jak mówi Lévinas, jest ciągłą ingerencją etyki w politykę, nieskończoności w skończoność; ingerencją tego, co niewymówione, w to, co wymówione”. Krzysztof Wodiczko

„Podmiot-obywatel nowoczesnego państwa nie może już akceptować swojego zanurzenia w jakiejś partykularnej roli społecznej”. Slavoj Žižek

„Zobaczyłam w dzienniku »The Guardian« zdjęcie z Basry w Iraku – wśród chmur czarnego dymu zakrwawiona matka niesie na rękach ranną dziewczynkę. Mała wyglądała jak moja kuzynka Manuela. Nagle pomyślałam, że to Manuela jest ranna. Byłam przerażona. Czułam, że muszę zareagować. Co wcale nie znaczy, że moja praca jest prostą antywojenną agitacją. Często nie zdaję sobie sprawy, co maluję, póki nie skończę”. Paula Rego

„Chciałbym, żeby moje obrazy wyglądały tak, jakby otarła się o nie istota ludzka, (...) pozostawiając ślad swojej obecności i pamięć minionych zdarzeń tak, jak ślimak pozostawia za sobą śluz”. Francis Bacon

„Artysta żyje tak, jak musi, a nie tak, jak chce”. Stanisław Przybyszewski

„Próbuję robić tylko to, czego nie umiem robić”. Lucian Freud

„Moje pierwsze rysunki nie mogłyby być nigdy pokazane na wystawie dziecięcego rysunku. Brakowało mi niezdarności dziecka, jego naiwności. W wieku siedmiu lat robiłem akademickie rysunki, których szczegółowa dokładność mnie przerażała”. Pablo Picasso

„Czym jest piękno? W malarstwie trzeba mówić o problemach! Malowidła nie są niczym innym jak nauką i eksperymentem. Nigdy nie maluję obrazu jako dzieła sztuki. Wszystkie one są dociekaniami. Badam nieustannie i w całym tym ciągłym szukaniu tkwi logiczny rozwój”. Pablo Picasso

„Jestem zakochany w malarstwie od chwili, gdy uświadomiłem sobie jego istnienie w 10 roku mojego życia. Zrobiłem kilka obrazów, wierzyłem, że były dobre, gdy miałem lat 50, ale wszystko co zrobiłem przed 70 nie miało żadnej wartości. Gdy miałem 73 lata, zdobyłem zdolność uchwycenia wszelkich zjawisk natury – kształtu ptaków, ryb, zwierząt, drzew, wszystkiego. Kiedy będę miał lat 80, pójdę jeszcze dalej, ale posiądę naprawdę sekret sztuki, gdy będę miał lat 90. Kiedy osiągnę lat 100, sztuka moja będzie prawdziwie wzniosła, cel zaś mój ostateczny osiągnę około roku 110 mego życia, wtedy każda kreska i każda kropka, którą nakreślę, będą nasiąknięte życiem”. Katsushika Hokusai (żył 89 lat)

„Aby przeniknąć najgłębsze tajemnice natury, nie trzeba ustawać w trudzie i badać przeciwne i krańcowo rozbieżne strony rzeczy; znalezienie punktu połączenia nie jest czymś największym, ale wyprowadzenie z niego jego przeciwieństwa – to właściwa i najgłębsza tajemnica sztuki”. F. W. J. Schelling

„Obserwujcie umysł przez cały czas. Szczególnie, jeśli medytujecie nad umysłem przebudzenia, powinniście zawsze mówić o zaletach innych ludzi i wychwalać je, a ukrywać własne”. XIV Dalaj Lama Tybetu

„Miłość i współczucie są często niestety tylko przywiązaniem. Wypływa ono z przekonania, że coś jest nasze lub jest dobre dla nas. To właśnie jest przywiązanie. Kiedy nastawienie danej osoby do nas zmienia się, natychmiast znika poczucie bliskości z nią. Prawdziwe współczucie rozwija pragnienie przynoszenia jej szczęścia i radości niezależnie od jej reakcji i uczuć, które do nas żywi”. XIV Dalaj Lama Tybetu, 74 emanacja Bodhisattwy Współczucia – Awalokiteśwary (Czenreziga)

„Sztuka nie polega na formułowaniu pragnień, ale na aktywności woli”. Søren Kierkegaard